Subsidieverantwoording OCW
Regionaal Nieuws Netwerk
Met het Regionaal Nieuws Netwerk (RNN) van Omroep West zijn we in 2021 nog altijd onderdeel geweest van de “eerste 24 maanden” uit het Activiteitenplan over juli 2020 tot juni 2024. Daarin staat centraal “het continueren en verstevigen van bestaande samenwerkingen en uitbreiding met nieuwe samenwerking bij welwillende lokale omroepen, gefinancierd door Omroep West met een bijdrage van OCW.”
Over deze periode staan vier activiteiten centraal, te beginnen: “Het continueren en verstevigen van bestaande samenwerkingen. Uitbouw: 36 uur in de week bezetting bij A-partners in plaats van ‘ten dele’ zoals tot nog toe”. Bij vijf omroepen - WOS, Studio Alphen, de Bollenstreek Omroep, Sleutelstad (Leiden) en Midvliet (Leidschendam-Voorburg e.o.) - heeft Omroep West inmiddels inderdaad een uitbreiding in verslaggeving gerealiseerd. Daarnaast werkt Omroep West intensief samen met Den Haag FM, dat onder dezelfde directie en hoofdredactie valt en bovendien in hetzelfde pand is gevestigd. Al deze omroepen wisselen ‘content’ voor alle kanalen (online, social, tv en radio), kennis en kunde en materialen uit.
De lokale verslaggevers maken verhalen voor beide omroepen en fungeren daarmee als correspondent in de regio voor Omroep West. De gedachte - en inmiddels bewezen praktijk - hierachter is dat Omroep West profiteert van het netwerk van de lokale omroepen, die op hun beurt weer profiteren van de ‘gratis’ extra professionele kracht. Deze correspondenten maken bovendien vaak verdiepende verhalen waar de eigen lokale redactie niet aan toekomt.
Met dank aan de OCW-subsidie hebben we in 2021 de bezetting bij alle vijf lokale partners daadwerkelijk op peil kunnen houden c.q. kunnen uitbreiden. We streven naar zoveel mogelijk vaste mensen op vaste plekken, al wordt de post in sommige gevallen door twee verslaggevers ingevuld. De functie van verslaggever bij de Bollenstreek Omroep is vanwege een zwangerschapsverlof afgelopen jaar voor een groot deel door freelancers ingevuld. Afgelopen jaar is de post bij Midvliet versterkt met de vaste aanstelling van Annemieke Ruggenberg voor 24 uur per week, waardoor de bezetting hier bij een beginnend team over 2021 zelfs groter is geweest dan eerder beoogd.
Met de vestiging van correspondenten bij de lokale omroepen raakt Omroep West steeds meer geworteld ‘in de regio’. Uit analyse van onze eigen berichtgeving bleek eerder al dat Omroep West nu inderdaad fors meer verhalen brengt uit onder meer Leiden, de Bollenstreek, het Westland en Alphen aan den Rijn. Op hun beurt nemen de lokale omroepen uit deze gebieden veel berichtgeving van Omroep West over. Het gaat om onder meer online artikelen, radiobijdragen en tv-reportages. Omroep West heeft door bureau Motivaction onderzoek laten doen naar de bekendheid met en de beoordeling van de samenwerking van Omroep West met de lokale omroepen in negen gemeenten. Daaruit blijkt dat de waardering voor de samenwerking tussen de regionale omroep en de lokale omroepen in het noorden van Zuid-Holland groot is bij het publiek.
Dankzij de samenwerking wordt ook voorkomen dat twee publiek gefinancierde omroepen tegelijkertijd verslag doen van persconferenties, raadsvergaderingen, evenementen en calamiteiten. Bijvoorbeeld bij een evenement als het Varend Corso in het Westland trekken Omroep West en de WOS samen op. Bij een grote brand stemmen we met de lokale partner af wie er verslag doet. En voor komend jaar staat er een bijzonder gezamenlijk project van Omroep West en Studio Alphen op de rol: een documentaire over (de geschiedenis van) de bebouwing in het Groene Hart. De slimme inzet van mensen en middelen is noodzakelijk, in tijden dat de lokale en regionale journalistiek onder druk staat. Omroep West heeft de overtuiging dat lokale en regionale samenwerking de belangrijkste manier is om de verschraling van journalistiek op lokaal niveau tegen te gaan. Een opvatting die wordt gedeeld door de landelijke politiek.
Zo werd begin 2021 bekend dat ruim zestig journalisten zeker een jaar lang bij verschillende lokale en regionale omroepen zullen worden gestationeerd. Inmiddels is duidelijk dat het project met zeker een jaar wordt verlengd. De NOS treedt bij dit experiment op als werkgever voor de journalisten, die - in theorie - verhalen maken voor drie ‘lagen’ in het omroepbestel: landelijk, regionaal en lokaal. In de praktijk ligt het primaat bij de lokale omroepen, al zijn de regionale omroepen in het gros van de gevallen formeel gezien de aansturende partij. Voor Omroep West betekent het dat er sinds mei 2021 nog eens zeven lokale correspondenten bij zijn gekomen: in het Westland, de Bollenstreek, Gouda, Leiden, de Krimpenerwaard en twee in Delft.
In 2021 werd, zoals hierboven aangegeven, ook een tweede activiteit uit het plan gerealiseerd: de samenwerking met de lokale omroep Midvliet heeft opnieuw geleid tot intensieve verslaggeving over Leidschendam-Voorburg en Zoetermeer. Hier is een nieuw redactioneel team gevormd vanuit Omroep West, waarbij twee collega’s (Henk Welink en Annemieke Ruggenberg) elkaar versterken. We zijn hier aan het bouwen en dat heeft geleid tot meer inzet dan was beoogd. Waar bij de andere “36-uurs-plekken” door corona sprake was van een lichte onderbezetting hebben we op deze plek in Zoetermeer/Leidschendam-Voorburg meer kunnen doen. Onder meer door zwangerschapsverlof en ziekteverzuim in onze gehele organisatie en een zeer krappe arbeidsmarkt voor (goede) freelancers en vaste medewerkers hebben wij in 2021 zodoende niet alle samenwerkingsposten het gehele jaar rond 36 uur kunnen bemannen. Voor 2022 zetten wij alles in het werk om dat wel voor elkaar te krijgen.
Corona zat ons ook bepaald dwars in de uitvoering van de twee andere activiteiten over de periode juli 2020-juni 2022: het continueren en verstevigen van de aansturing alsmede het continueren van de training basisjournalistiek plus het geven van masterclasses. Corona maakte het volgens richtlijnen ondoenlijk om voldoende trainingen te kunnen geven. Daardoor was ook de bezetting in aansturing minder vereist, nog los van uitval door corona zelf. Op het moment dat de situatie dat toelaat, zullen we vanuit de RNN de workshopdagen zo snel mogelijk weer gaan organiseren. Het is bemoedigend te merken dat de belangstelling en vraag vanuit de lokale partners onverminderd groot is. Wel hebben we afgelopen jaar digitale netwerkbijeenkomsten georganiseerd, waarin de partners onderling hebben bijgepraat en ideeën uitgewisseld. Ook zijn er - op verzoek - op individueel niveau trainingen en meeloopdagen georganiseerd voor medewerkers van de lokale omroepen - voor zover de coronamaatregelen dat toelieten. Het is de reden geweest een deel van de gerealiseerde OCW subsidie over 2021 te verplaatsen naar een toekomstig jaar - hier is vanuit OCW akkoord op gekomen.
Ondanks de beperkingen in 2021 zien we dat lokaal-regionaal gemaakte verhalen, voortkomend uit de RNN-samenwerking, het goed doen - in bereik en leestijd. Lokaal gemaakte verhalen dringen incidenteel ook door tot de NOS. Dit past in de trend van een steeds inniger samenwerking tussen publieke omroepen op alle niveaus. Zo neemt de NOS sinds een paar jaar steeds meer berichten van de dertien regionale omroepen over. In 2021 leverde het doorplaatsen van berichten door de NOS de regionale omroepen samen 375 miljoen extra bezoeken op. De uitsplitsing per regionale omroep was ten tijde van het schrijven van dit jaarverslag nog niet bekend, maar de cijfers van de maand december hebben we wel: via de NOS werd er in de laatste maand van 2021 bijna 2,7 miljoen keer op een bericht van Omroep West geklikt. Dat telt op bij ons eigen bezoekersaantal in die maand van bijna 5,5 miljoen (web en app bij elkaar samen).
Begin 2021 is op televisie ook gestart met het ‘NOS Regiojournaal’, dat na het landelijke nieuws van 18.00 uur wordt uitgezonden en waarin items van alle dertien regionale - en soms ook lokale - omroepen te zien zijn. Dit is een extra aanvulling op de regionale bulletins na de journaaluitzendingen van 12.00 en 15.00 uur. Vanwege het succes is de uitzendtijd van het bulletin om 18.00 uur met twee minuten verlengd. Sinds de start van het regiobulletin is het gemiddeld aantal kijkers gestegen van 147.000 naar 223.000. Het marktaandeel steeg van 4,3 naar 7 procent. Kortom, samenwerking in de journalistiek wordt op alle niveaus omarmd, wat in onze optiek leidt tot betere en zeker ook beter bekeken en gelezen regionale en lokale journalistiek. Het RNN-project heeft navolging gekregen in een soortgelijke aanpak, waarin RPO-NLPO en NOS elkaar hebben gevonden en waar Omroep West ook deel van uitmaakt.
Vooruitblikkend naar 2022: we komen dan in de tweede fase van het Activiteitenplan, zoals dat in 2020 werd vastgesteld. Aanvullend op bovengenoemde vier activiteiten komen daar dan bij: gezamenlijke regionaal-lokale aanpak van de gemeenteraadsverkiezingen en: uitbreiding van verslaggevers op zogeheten “witte plekken”. Op dit laatste punt komen RNN en samenwerking NOS-RPO-NLPO dicht bij elkaar, want inmiddels is er sprake van extra aandacht voor Delft, Krimpenerwaard en Gouda; daar waar lokale omroepen met groeipotentieel worden gekoppeld aan Omroep West. Daarmee zijn precies de gebieden benoemd zoals die bij de start van dit OCW-project werden beoogd als uitbreidingsplekken. Voortschrijdend inzicht is dan dus om beide projecten nog beter aan elkaar te koppelen en daarmee dan ook de ambities uit het “OCW-traject 2020” te realiseren c.q. verder uit te breiden, zoals dat is voorzien in het Activiteitenplan 2020-2024.
Waar RNN in 2017 begon met het voeren van gesprekken met zo’n veertig potentiële samenwerkingspartners zijn daar begin 2022 nog zo’n tien van over. We hebben geleerd - zowel vanuit Omroep West als lokale partners - dat niet kwantiteit telt in de samenwerking, maar kwaliteit. En niet alle lokale omroepen zijn zo georganiseerd dat de professionele klik wordt gerealiseerd. Ook dat maakt inmiddels onderdeel uit van de werkwijze in het Regionaal Nieuws Netwerk: kritisch elkaars prestaties tegen het licht houden. Gelukkig zijn er ook hoopvolle ontwikkelingen bij een paar omroepen in onze regio die er nog eens extra uit springen. Zo is er bij Omroep Delft, voorheen bekend onder de naam Stadsradio Delft, een club jonge en enthousiaste journalisten opgestaan die werk maakt van de professionalisering van de omroep. Dat lukt heel behoorlijk, zeker ook met dank aan de aanwezigheid van twee ‘NOS-journalisten’ uit het NOS-RPO-NLPO project. Ook bij Midvliet (Leidschendam-Voorburg) is er na het vertrek van een grote groep vrijwilligers de ambitie voor een nieuwe frisse start uitgesproken.
Samenvattend is de conclusie dat samenwerking tussen publieke omroepen op alle niveaus volop in de (politieke) belangstelling staat en dat die in het noorden van Zuid-Holland al jarenlang erg succesvol is, maar dat er ook reden is ontwikkelingen kritisch te blijven volgen. Dit jaar willen we benutten om alle samenwerkingen in ons gebied tegen het licht houden. Dit altijd met als stellige overtuiging dat samenwerking dé manier is om de lokale en regionale journalistiek te versterken.