Verslag van de Redactie
Een jaar vol verhalen met een historische dimensie
Het jaar 2020 is een periode geworden vol verhalen met een historische dimensie. Sinds het voorjaar was daar ineens corona en stond de redactie voor de uitdaging verslag te doen van gebeurtenissen waar de collega’s zelf deel van uitmaakten. Terwijl de samenleving vroeg om nieuwsverhalen, duiding en verdieping bleek al snel dat de manier waarop we die verhalen konden maken drastisch zou veranderen. Veel redactiewerk werd thuiswerk, digitaal vergaderen was al snel de werkwijze. Diezelfde redactie legde een omvangrijk dossier corona aan en vertelde op die manier via alle denkbare kanalen over de pandemie die was begonnen. Wat traditioneel begon op 1 januari met turbulent nieuws leidde zo een jaar in waarin het nooit meer rustig en saai zou worden.
Corona heeft op alle mogelijke manieren invloed gehad op wat de redactie deed. In hoe we te werk konden gaan, in waarover we verhalen maakten en ook bracht het die redactie tot het besef dat we er meer dan ooit voor ons publiek moesten zijn. Gaandeweg 2020 ontstonden zo, op alle kanalen, verhalen en producties die juist alle thuiszittende regiobewoners extra informatie en ontspanning zouden brengen. In de tweede helft 2020 werd dat zelfs zeer omvangrijk, met producties en programma’s als ‘Frits! Onderneemt in coronatijd’, de Westdoc ‘Het is stil in de stad’ en een programma als ‘Ik denk aan jou’, waarin we mensen bezoeken die zich eenzaam voelen en extra aandacht verdienen.
Het virus brengt meer bijzondere producties tot stand. Zo is er ‘Een liedje voor jou’, bedacht in coronatijd. We duiken in dat programma de regio in om mensen te verblijden met een song. Mensen die zijn opgegeven door vrienden of familie worden zo aan de voordeur of op het werk verrast door een lied. Ook steken we extra tijd in een speciale aflevering van de Kerst Sing-Along en maken we, juist in de tijd dat veel mensen thuis zitten, een speciale documentaire over ‘Kerstbomen rausen’. Bijzonder is eveneens dat Sjaak Bral, speciaal voor Omroep West, met een coronaversie van zijn oudejaarsshow ‘Vaarwel 2020’ komt; Omroep West steekt er met de cabaretier dit jaar extra veel energie in om juist nu, en zelfs als de theaters gesloten moeten blijven, toch een oudejaarsshow te kunnen brengen.
Corona brengt ook met zich mee dat we dingen niet kunnen doen zoals we wensen. Zo is vanaf maart het sportleven bij de amateurs grotendeels voorbij, ook na een korte opleving in september en oktober gaan de clubs al snel weer op slot. Het betekent dat onze sportredactie minder verslag kan doen en collega’s zich buitengewoon nuttig maken op andere thema’s dan sport. Dat geldt ook voor het team dat Evenementen doet: deze collega’s versterken - bij gebrek aan evenementen - al snel het team Externe Producties, waardoor we op onze kanalen meer bijzondere verhalen kunnen brengen, buiten de evenementen om.
De verslaglegging gebeurt steeds vaker op de eigen online kanalen en op social media. Tegelijkertijd is er aandacht voor de meer traditionele media als televisie en radio. Voor radio is het najaar van 2020 een jaargetijde met impact: vanaf oktober gaat de programmering geheel op de schop. We kiezen voor een heel stevige show (West Wordt Wakker) in de ochtend, met Tjeerd Spoor en Jorinda Teeuwen, en laten presentatoren Patrick van Houten, Bas Muijs en Justin Verkijk op andere momenten terugkeren. Marjolein Visser laat in ‘Muziek aan Zee’ vanaf dan ‘de lekkerste muziek’ horen.
Onvergetelijk nieuwsjaar
En dan is het ook nog eens een onvergetelijk nieuwsjaar. Een greep daaruit: In mei 2020 komt een groep watersporters bij het Noordelijk Havenhoofd op Scheveningen in de problemen. Een grote zoekactie volgt. Vijf ervaren watersporters komen om het leven. Op 1 juli begint Jan van Zanen als nieuwe burgemeester in Den Haag. Het is ook een druk jaar als het om demonstraties gaat. Er zijn demonstraties tegen de corona-maatregelen, maar onze regio is ook het toneel van boerenprotesten en van de Black Lives Matter-demonstraties. Daarnaast beleven we een hele hete zomer, met alle verhalen die hierbij horen. En er is plek voor zwaarder nieuws – zo wordt Thijs H. veroordeeld voor meerdere moorden – en is er aandacht voor een dansende verkeersregelaar. Ook gaat het over een brand in sporthal De Schelft in Noordwijkerhout en over voetballers die een ouder echtpaar uit de sloot redden.De verslaglegging gebeurt steeds vaker op de eigen online kanalen en op social media. Tegelijkertijd is er aandacht voor de meer traditionele media als televisie en radio. Voor radio is het najaar van 2020 een jaargetijde met impact: vanaf oktober gaat de programmering geheel op de schop. We kiezen voor een heel stevige show (West Wordt Wakker) in de ochtend, met Tjeerd Spoor en Jorinda Teeuwen, en laten presentatoren Patrick van Houten, Bas Muijs en Justin Verkijk op andere momenten terugkeren. Marjolein Visser laat in ‘Muziek aan Zee’ vanaf dan ‘de lekkerste muziek’ horen.
Lokale samenwerking
Onveranderd is in 2020 onze samenwerking met lokale partners, inmiddels een onderdeel van ons DNA. In Bo (Bollenstreek), Sleutelstad (Leiden), WOS (Westland), Studio Alphen en DHFM (Den Haag) hebben we al lokale omroepen waarmee we innig samenwerken. In 2020 breiden we dit Regionaal Nieuws Netwerk (RNN) uit met Midvliet, de lokale omroep voor onder meer Leidschendam-Voorburg, van waaruit wij ook de verslaggeving over Zoetermeer intensiveren. De uitbreiding komt tot stand mede dankzij een extra subsidieverlening van het ministerie van OCW. Daardoor kunnen we ook meer verslaggeversuren inzetten bij de al bestaande partners. De verantwoording voor de inzet van deze subsidie volgt hieronder in een afzonderlijk hoofdstuk.*Raad voor Cultuur
Dat samenwerken tussen omroepen loont, wordt in 2020 bevestigd in een advies van de Raad voor openbaar bestuur en de Raad voor cultuur aan het kabinet. In dat rapport – ‘Lokale media niet te missen’ – is een prominente rol weggelegd voor de regionale en lokale samenwerking zoals Omroep West die in RNN realiseert. Citaat: “Omroep West heeft de ambitie om het netwerk met meer lokale omroepen uit te breiden. De kosten voor het in stand houden van het huidige netwerk vallen binnen de lopende begroting. De subsidie wordt door de omroep zelf begrotingstechnisch uitgesmeerd over een aantal jaren. Door die inpassing en door het verschuiven van budgetten en het doorvoeren van besparingen wordt gewerkt aan een duurzame samenwerking.” Het is de aanleiding tot een van de adviezen aan het kabinet, zoals het rapport formuleert: “Samenwerking tussen regionale en lokale omroepen en tussen lokale omroepen onderling moet gestimuleerd worden door samenwerkende gemeenten en provincies.” Het is dan ook niet voor niets dat het Regionaal Nieuws Netwerk in 2020 veel aandacht vanuit de redactie krijgt, ook al maakt corona dat het geven van workshops en opleidingen, ook onderdeel van RNN, slechts beperkt en op afstand lukt.Verhalen met impact
Onverminderd is in 2020 de inzet op het brengen van verhalen die beroeren en impact hebben. Dat doen we allereerst online en op onze social media kanalen, maar zeker niet door radio en televisie te vergeten. Dat laatste blijkt in het verslagjaar wel uit het vernieuwingsplan voor radio dat wordt uitgevoerd en ook de ruime mate waarin op televisie bijzondere producties over corona worden gerealiseerd. Ook het TV West Nieuws blijkt van grote waarde voor ons publiek – zo wordt ook bevestigd in verschillende onderzoeken. Die verhalen brengen we zo mogelijk vanuit een constructieve invalshoek: door niet alleen problemen te signaleren, maar ook te kijken waar oplossingen liggen. Dat de redactie dit allemaal kan doen is zeker te danken aan de hulp van alle ondersteunende afdelingen, die we zeker in het ingewikkelde jaar 2020 zeer erkentelijk zijn.
Henk Ruijl
De lokale verslaggevers maken verhalen voor beide omroepen en fungeren daarmee als correspondent in de regio voor Omroep West. De gedachte - en inmiddels bewezen praktijk - hierachter is dat Omroep West profiteert van het netwerk van de lokale omroepen, die op hun beurt weer profiteren van de ‘gratis’ extra professionele kracht. Deze correspondent maakt bovendien vaak verdiepende verhalen waar de eigen lokale redactie niet aan toekomt. Met dank aan een OCW-subsidie hebben we de bezetting bij alle vijf lokale partners kunnen uitbreiden naar 36 uur per week. We streven naar zoveel mogelijk vaste mensen op vaste plekken, al wordt de post in sommige gevallen door twee verslaggevers ingevuld. De functie van verslaggever bij ‘Midvliet’, die zich in het bijzonder ook op Zoetermeer richt, is in 2020 deels door freelancers ingevuld. Naar verwachting begin 2021 zal de werving voor een vaste invulling van de post worden afgerond.
Met de vestiging van correspondenten bij de lokale omroepen raakt Omroep West steeds meer geworteld ‘in de regio’. Uit analyse van onze eigen berichtgeving blijkt dat Omroep West nu inderdaad fors meer verhalen brengt uit onder meer Leiden, de Bollenstreek, het Westland en Alphen aan den Rijn. Op hun beurt nemen de lokale omroepen uit deze gebieden veel berichtgeving van Omroep West over. Het gaat om onder meer online artikelen, radiobijdragen en tv-reportages. In 2020 is met een paar slimme technische ingrepen de uitwisseling op radio tussen Omroep West en de lokale partners verder verbeterd. Omroep West heeft door Motivaction onderzoek laten doen naar de bekendheid met en de beoordeling van de samenwerking van Omroep West met de lokale omroepen in negen gemeenten. De uitkomst van deze representatieve steekproef onder inwoners van deze gemeenten - die begin 2021 wordt verwacht - willen wij gebruiken om deze samenwerking te optimaliseren. Dankzij de samenwerking wordt ook voorkomen dat twee publiek gefinancierde omroepen tegelijkertijd verslag doen van persconferenties, raadsvergaderingen, evenementen en calamiteiten. Bijvoorbeeld bij een evenement als het Varend Corso in het Westland trekken Omroep West en de WOS samen op. De slimme inzet van mensen en middelen is noodzakelijk, in tijden dat de lokale en regionale journalistiek onder druk staat. Omroep West heeft de overtuiging dat lokale en regionale samenwerking de belangrijkste manier is om de verschraling van journalistiek op lokaal niveau tegen te gaan. Een opvatting die wordt gedeeld door minister Slob (Media). Zo werd begin 2021 bekend dat ruim zestig journalisten een jaar lang bij verschillende lokale en regionale omroepen zullen worden gestationeerd. De NOS zal bij dit experiment optreden als werkgever voor de journalisten.
Met de NOS is meteen een andere belangrijke publieke samenwerkingspartner van Omroep West genoemd. Sinds een paar jaar neemt de NOS steeds meer berichten van de dertien regionale omroepen over. In 2020 leverde het doorplaatsen van berichten door de NOS Omroep West bijna 116 miljoen extra bezoeken op. Een vergelijking tussen de maanden december 2019 en dezelfde maand in 2020 laat een groei van bijna 24 procent zien. Via deze weg komen in enkele gevallen zelfs berichten van de lokale omroepen bij de NOS terecht. Begin 2021 is ook gestart met het ‘NOS Regiojournaal’, dat na het landelijke nieuws van 18.00 uur wordt uitgezonden en waarin items van alle dertien regionale - en soms ook lokale - omroepen te zien zijn. Dit is een extra aanvulling op de regionale bulletins na de journaaluitzendingen van 12.00 en 15.00 uur. Kortom, samenwerking in de journalistiek wordt op alle niveaus omarmd, wat in onze optiek leidt tot betere en zeker ook beter bekeken en gelezen regionale en lokale journalistiek.
Hoewel we binnen RNN - zoals hierboven beschreven- ook in 2020 de nodige stappen hebben gezet, heeft ook voor het samenwerkingsverband corona zijn impact niet gemist. Een belangrijk onderdeel van RNN vormen immers de ‘workshopdagen’, waar medewerkers van lokale omroepen training krijgen in onder meer journalistiek, filmen, het monteren van nieuwsvideo’s en het maken van radio. Daarnaast biedt Omroep West naar behoefte op maat gesneden trainingen voor medewerkers van de lokale omroepen aan. Door de uitbraak van de coronapandemie hebben deze trainingen logischerwijs niet door kunnen gaan. Op het moment dat de situatie dat toelaat, zullen we vanuit de RNN deze workshopdagen zo snel mogelijk weer gaan organiseren. Het is bemoedigend om te merken dat de belangstelling en vraag vanuit de lokale partners onverminderd groot is. Wel hebben we afgelopen jaar een paar digitale netwerkbijeenkomsten georganiseerd, waarin de partners onderling hebben bijgepraat en ideeën uitgewisseld. Corona heeft er mede toe geleid dat we in het verslagjaar 2020 niet alle uitgaven hebben kunnen doen.
Waar RNN in 2017 begon met het voeren van gesprekken met zo’n veertig potentiële samenwerkingspartners zijn daar begin 2021 nog zo’n tien van over. Dit heeft verschillende oorzaken, maar de voornaamste is dat veel lokale omroepen nog onvoldoende professioneel georganiseerd zijn om een minimale ‘basis nieuwsvoorziening’ op peil te houden. Daar is minimaal één betaalde kracht plus een grote en goed georganiseerde vrijwilligersschare voor nodig. Verder moeten de besturen er van doordrongen zijn dat er anno 2021 meer wordt gevraagd van een lokale omroep dan een degelijke radioprogrammering en een website die klakkeloos persberichten van overheden, bedrijven en bewoners doorplaatst.
Gelukkig zijn er hoopvolle ontwikkelingen bij een paar omroepen in onze regio. Zo is er bij Omroep Delft, voorheen bekend onder de naam Stadsradio Delft, een club jonge en enthousiaste journalisten opgestaan die werk maakt van de professionalisering van de omroep. Ook de fusie tussen de twee RNN-partners Bollenstreek Omroep en RTV Katwijk per 1 januari 2021 tot de streekomroep Duin- en Bollenstreek - al blijven de beide merknamen bestaan - zien wij als een stap die de professionalisering van de lokale journalistiek ten goede komt. Met RNN heeft Omroep West de ambitie om in de toekomst ook nadrukkelijker aanwezig te zijn in plaatsen die we nu nog onvoldoende volgen, met Gouda, Krimpenerwaard en Delft voorop.
Subsidieverantwoording OCW – Regionaal Nieuws Netwerk
Sinds medio 2020 ontvangt Omroep West subsidie van het ministerie van OCW voor de uitbreiding van de samenwerking met lokale omroepen. Dit gebeurt onder de vlag van het in 2017 opgerichte Regionaal Nieuws Netwerk (RNN), waarin circa tien lokale omroepen in het noorden van Zuid-Holland en Omroep West intensief samenwerken. Deze omroepen wisselen ‘content’ voor alle kanalen (online, social, tv en radio), kennis en kunde en materialen uit. Bij vijf omroepen - WOS, Studio Alphen, de Bollenstreek Omroep, Sleutelstad en Midvliet - heeft Omroep West een verslaggever gedetacheerd. Daarnaast werkt Omroep West intensief samen met Den Haag FM, dat onder dezelfde directie en hoofdredactie valt en bovendien in hetzelfde pand is gevestigd. Naar verwachting zal in 2021 de vorming van een gezamenlijke Haagse stadsredactie worden voltooid. Hierin werken beide omroepen nog intensiever samen dan al gebeurde.De lokale verslaggevers maken verhalen voor beide omroepen en fungeren daarmee als correspondent in de regio voor Omroep West. De gedachte - en inmiddels bewezen praktijk - hierachter is dat Omroep West profiteert van het netwerk van de lokale omroepen, die op hun beurt weer profiteren van de ‘gratis’ extra professionele kracht. Deze correspondent maakt bovendien vaak verdiepende verhalen waar de eigen lokale redactie niet aan toekomt. Met dank aan een OCW-subsidie hebben we de bezetting bij alle vijf lokale partners kunnen uitbreiden naar 36 uur per week. We streven naar zoveel mogelijk vaste mensen op vaste plekken, al wordt de post in sommige gevallen door twee verslaggevers ingevuld. De functie van verslaggever bij ‘Midvliet’, die zich in het bijzonder ook op Zoetermeer richt, is in 2020 deels door freelancers ingevuld. Naar verwachting begin 2021 zal de werving voor een vaste invulling van de post worden afgerond.
Met de vestiging van correspondenten bij de lokale omroepen raakt Omroep West steeds meer geworteld ‘in de regio’. Uit analyse van onze eigen berichtgeving blijkt dat Omroep West nu inderdaad fors meer verhalen brengt uit onder meer Leiden, de Bollenstreek, het Westland en Alphen aan den Rijn. Op hun beurt nemen de lokale omroepen uit deze gebieden veel berichtgeving van Omroep West over. Het gaat om onder meer online artikelen, radiobijdragen en tv-reportages. In 2020 is met een paar slimme technische ingrepen de uitwisseling op radio tussen Omroep West en de lokale partners verder verbeterd. Omroep West heeft door Motivaction onderzoek laten doen naar de bekendheid met en de beoordeling van de samenwerking van Omroep West met de lokale omroepen in negen gemeenten. De uitkomst van deze representatieve steekproef onder inwoners van deze gemeenten - die begin 2021 wordt verwacht - willen wij gebruiken om deze samenwerking te optimaliseren. Dankzij de samenwerking wordt ook voorkomen dat twee publiek gefinancierde omroepen tegelijkertijd verslag doen van persconferenties, raadsvergaderingen, evenementen en calamiteiten. Bijvoorbeeld bij een evenement als het Varend Corso in het Westland trekken Omroep West en de WOS samen op. De slimme inzet van mensen en middelen is noodzakelijk, in tijden dat de lokale en regionale journalistiek onder druk staat. Omroep West heeft de overtuiging dat lokale en regionale samenwerking de belangrijkste manier is om de verschraling van journalistiek op lokaal niveau tegen te gaan. Een opvatting die wordt gedeeld door minister Slob (Media). Zo werd begin 2021 bekend dat ruim zestig journalisten een jaar lang bij verschillende lokale en regionale omroepen zullen worden gestationeerd. De NOS zal bij dit experiment optreden als werkgever voor de journalisten.
Met de NOS is meteen een andere belangrijke publieke samenwerkingspartner van Omroep West genoemd. Sinds een paar jaar neemt de NOS steeds meer berichten van de dertien regionale omroepen over. In 2020 leverde het doorplaatsen van berichten door de NOS Omroep West bijna 116 miljoen extra bezoeken op. Een vergelijking tussen de maanden december 2019 en dezelfde maand in 2020 laat een groei van bijna 24 procent zien. Via deze weg komen in enkele gevallen zelfs berichten van de lokale omroepen bij de NOS terecht. Begin 2021 is ook gestart met het ‘NOS Regiojournaal’, dat na het landelijke nieuws van 18.00 uur wordt uitgezonden en waarin items van alle dertien regionale - en soms ook lokale - omroepen te zien zijn. Dit is een extra aanvulling op de regionale bulletins na de journaaluitzendingen van 12.00 en 15.00 uur. Kortom, samenwerking in de journalistiek wordt op alle niveaus omarmd, wat in onze optiek leidt tot betere en zeker ook beter bekeken en gelezen regionale en lokale journalistiek.
Hoewel we binnen RNN - zoals hierboven beschreven- ook in 2020 de nodige stappen hebben gezet, heeft ook voor het samenwerkingsverband corona zijn impact niet gemist. Een belangrijk onderdeel van RNN vormen immers de ‘workshopdagen’, waar medewerkers van lokale omroepen training krijgen in onder meer journalistiek, filmen, het monteren van nieuwsvideo’s en het maken van radio. Daarnaast biedt Omroep West naar behoefte op maat gesneden trainingen voor medewerkers van de lokale omroepen aan. Door de uitbraak van de coronapandemie hebben deze trainingen logischerwijs niet door kunnen gaan. Op het moment dat de situatie dat toelaat, zullen we vanuit de RNN deze workshopdagen zo snel mogelijk weer gaan organiseren. Het is bemoedigend om te merken dat de belangstelling en vraag vanuit de lokale partners onverminderd groot is. Wel hebben we afgelopen jaar een paar digitale netwerkbijeenkomsten georganiseerd, waarin de partners onderling hebben bijgepraat en ideeën uitgewisseld. Corona heeft er mede toe geleid dat we in het verslagjaar 2020 niet alle uitgaven hebben kunnen doen.
Waar RNN in 2017 begon met het voeren van gesprekken met zo’n veertig potentiële samenwerkingspartners zijn daar begin 2021 nog zo’n tien van over. Dit heeft verschillende oorzaken, maar de voornaamste is dat veel lokale omroepen nog onvoldoende professioneel georganiseerd zijn om een minimale ‘basis nieuwsvoorziening’ op peil te houden. Daar is minimaal één betaalde kracht plus een grote en goed georganiseerde vrijwilligersschare voor nodig. Verder moeten de besturen er van doordrongen zijn dat er anno 2021 meer wordt gevraagd van een lokale omroep dan een degelijke radioprogrammering en een website die klakkeloos persberichten van overheden, bedrijven en bewoners doorplaatst.
Gelukkig zijn er hoopvolle ontwikkelingen bij een paar omroepen in onze regio. Zo is er bij Omroep Delft, voorheen bekend onder de naam Stadsradio Delft, een club jonge en enthousiaste journalisten opgestaan die werk maakt van de professionalisering van de omroep. Ook de fusie tussen de twee RNN-partners Bollenstreek Omroep en RTV Katwijk per 1 januari 2021 tot de streekomroep Duin- en Bollenstreek - al blijven de beide merknamen bestaan - zien wij als een stap die de professionalisering van de lokale journalistiek ten goede komt. Met RNN heeft Omroep West de ambitie om in de toekomst ook nadrukkelijker aanwezig te zijn in plaatsen die we nu nog onvoldoende volgen, met Gouda, Krimpenerwaard en Delft voorop.
Onderzoeksjournalistiek
Omroep West doet kritisch en diepgravend journalistiek onderzoek. Ook in 2020 hebben wij aan de hand van een onafhankelijk geformuleerde onderzoeksvraag en met toepassing van specifiek onderzoeksjournalistieke methoden feiten en verbanden blootgelegd. Meest aansprekende voorbeelden zijn te vinden in het dossier over de aanhouding van twee Haagse wethouders, waarin we een reconstructie maakten hoe politieke koehandel leidde tot verdachtmakingen. Ook ontdekten we een oud-klasgenoot in een geruchtmakende Haagse moordzaak en wierpen zo nieuw licht op de kwestie. Tegels lichtten we in een politieke kwestie die daardoor stof deed opwaaien, rond de Hefbrug in Boskoop: de Provincie bleek al jaren te weten van de gebreken, maar greep niet in. Ook onderzoekt Omroep West de aanstelling van Pauline Krikke tot burgemeester van Den Haag. Daaruit blijkt dat degenen die moeten beslissen haar niet kennen, maar haar wel kiezen. Dat leidt al snel tot ongelukken. Naar aanleiding van onze berichtgeving worden extra eisen gesteld bij de procedure over haar opvolger.
Verslaggever Pim Markering maakte geregeld reportages voor zowel Omroep West als Den Haag FM/Den Haag TV